Siyanürik asit (CYA) ya da diğer adıyla stabilizatör, havuzlarda kullanılan klorun güneş ışığından daha az etkilenmesine ve daha uzun süre dayanmasına yardımcı olmak amacıyla kullanılan bir dengeleme kimyasalıdır. 1,3,5-triazin-2,4,6-triol (CNOH) 3 formülüne sahip olan siyanürik asit kimyasal bir bileşiktir. 

Siyanürik asit ile siyanürün bir ilişkisi olmadığı için sağlık açısında da yüzme havuzlarında kullanılması  uygundur. Siyanürik asit, havuza eklenen klorun, güneş ışınlarının etkisi altında kalmadan daha uzun süre dayanmasını sağlar. Bunun en önemli sebebi granül, toz ya da tablet şeklinde olan trikloroizosiyanürik asit ve di-klor, siyanürik asidin ortaya çıktığı, suda yavaş çözülme eğiliminde olan ve suda varlığını daha uzun sürdürebilen klor formlarında olmasıdır. Siyanürik asidi diğerlerinden ayıran klor maddesinin suda görevini tamamladıktan sonra uçup havaya karışmasına rağmen suyun içinde varlığını sürdürmeye devam etmesidir. Dezenfeksiyon söz konusu olduğunda stabilizatör başrolü üstlenir. Kapalı havuzlarda kullanımı yasaktır. Bu nedenle, ülkemizde yaygın bir şekilde açık havuzlarda kullanılır.

SİYANÜRİK ASİT NE İŞE YARAR?

Stabilizatör maddesinin işlevi, klorun havuz suyu içinde daha uzun süre kalmasını ve havuz suyu içinde daha etkin bir oksidasyon ve dezenfeksiyon işleminin gerçekleşmesini sağlamaktır. Siyanürik asit, açık havuzlarda, 20 - 50 ppm arasında olmalıdır. Aksi takdirde havuz suyunda ciddi hastalıklara neden olan virüs, bakteri ve yosun gibi mikroorganizmaların üremesi engellenemez. Havuzlarda siyanürik asit dengesi sağlanmazsa, hem sağlığınızı riske atmış olursunuz, hem de yeşil renkte ve kirli bir havuza sahip olursunuz.

Havuza belli periyotlarla eklenen toz ya da tablet formundaki klor aracılığı ile havuz suyundaki siyanürik asit seviyesinde değişimler ortaya çıkmaya başlar. Oysaki bir problem yaşanmaması için havuz suyunda ortaya çıkan stabilizatör oranının takip edilmesi gerekir. Beklenen sınırı aştığında ise mutlaka stabilizatör ihtiva etmeyen klor ya da tuz klor jeneratörleri devreye sokulmalıdır. Havuz suyundaki siyanürik asit seviyeleri milyonda 100 parçaya ulaştığı zaman havuz suyu ciddi bir sıkıntı içine girer ve “Siyanürik asit nasıl düşürülür?”  sorusu devreye girmeye başlar.

Siyanürik asit, klor ile dezenfeksiyon çalışmasında önemli bir madde olsa da zamanla stabilizatör maddesinin ortaya çıkardığı yüksek konsantrasyon, klor kilitlenmesine, suda puslu bir görünüm oluşmaya başlamasına ve klor tüketiminin gitgide  yükselmesine neden olur. Bu sebeple havuz suyu çalışmalarında serbest klor ile bağ kurulması için siyanürik asit ile güneşin ultraviyole ışınlarından etkilenmeden klorun dağılmasını önlemeye çalışırlar. Açık havuzlarda oldukça yoğun kullanılan fazla siyanürik asit, suda yer alan bakterilerle mücadelede klorun etkinliğini ortadan kaldırmaya başlar.

Havuz suyunda 100 ppm ve üzerine ulaşan siyanürik asit, klor kilitlenmesi adı verilen olayın gerçekleşmesine neden olur. Bu seviyeye ulaştıktan sonra havuza atılan klorun hiçbir anlamı kalmaz. Bu aşamada havuz suyundaki stabilizatör, ekilen kloru hapseder. Böyle bir noktaya gelindiğinde tek yapılması gereken havuz suyunun  büyük bir kısmını boşaltmak ve havuza taze su eklemektir. Böylece siyanürik asit oranı normal seviyelere ulaştırılır.

SİYANÜRİK ASİT NERELERDE KULLANILIR?

Siyanürik asitin kapalı havuzlarda kullanımı yasaktır. Bu nedenle özellikle açık havuzlarda kullanılmaktadır. Siyanürik asidin kullanıldığı havuzlara örnek vermek gerekirse:

• Çocuk Havuzları
• Dalga Havuzları
• Atlama Havuzları
• Sonsuzluk Havuzları

gibi havuz türleri örnek gösterilebilir.

Özellikle yeni doldurulan havuzlarda ya da yılda birkaç  ay tüm havuzlarda kullanıma uygundur. Havuz suyuna eklenen stabilizatör (siyanürik asit) düzenli ve periyodik olarak ölçülmelidir. Siyanürik asit stabilizatörlü klor eklenen suda dezenfektan göreviyle aktif olarak belirli bir süre durur. Uçuşkanlığa rağmen eklendiği suda birikime yol açar ve standart değerlerini kolaylıkla aşabilir. Siz de havuzunuzda stabilizatörlü klor kullanıyorsanız periyodik olarak haftada 1 kez siyanürik asit seviyesini ölçtürmeniz faydalı olacaktır. Peki, siyanürik asit nasıl ölçülür? Siyanürik asidin ölçülmesi için birkaç yöntem kullanılabilir. Bunlar içinde en çok tercih edilen, havuzu kısmen boşaltmak ve yeniden taze su ile doldurmaktır. Bu yöntemdeki kriter, klorun ne boyutta kilitlendiği ile ilgili zaman almasıdır. Havuzu kısmen boşaltmanız, yeniden doldurmanız yeterlidir.

HAVUZLARDA SİYANÜRİK ASİT DERECESİ KAÇ OLMALIDIR?

Havuz suyunda ideal değerlere ulaşılması için çeşitli kimyasalların belli bir denge içinde eklenmesi ve sürekli kontrol edilmesi gerekir. Bu kimyasallar havuz suyunda kullanıldığında düşünülenin aksine insan sağlığına zarar vermez. Aslında olması gereken miktarda tutulmasıyla, kullanıma bağlı ortaya çıkan çeşitli mikroorganizmaların yok edilmesini ve bakteri, virüs gibi insan sağlığını tehdit eden unsurların yayılmasını engeller. Havuz suyu için ideal değerlerin belirlenmesi ve bu tip kimyasalların doğru ölçümlerle korunması, suyun kalitesinin ideal seviyelere ulaştırılması gerekir. Günümüzde gelişmeye devam eden kimya teknolojisi sayesinde çevreye ve insana zarar vermeden su kalitesi de arttırılır. Siyanürik Asit Derecesi açık havuzlarda, 20 - 50 ppm arasında olduğunda normal değerleri ifade eder. Siyanürik asidin havuz bakımı için önemi büyüktür.

Havuz kimyasalı kullanımı öncesi havuz suyu test ve analizi yapılmalıdır. Havuz suyu kimyasalları içinde en büyük rollerden biri havuz suyu pH değerine aittir. Eğer pH değeri 7,0 ppm altında olursa, asidik olacağı için havuz derzlerinde aşınmalar ortaya çıkar. Aynı zamanda havuz küpeştelerinde de erimeler olur. İnsan sağlığını da olumsuz etkileyen bu oran, yüzücülerin gözlerinde yanma ve ciltlerinde kızarıklıklar ortaya çıkarır. Havuz suyu pH değerinin ideal değerler olan 7,2 ile 7,6 arasında hareket etmesi beklenir.

Siyanürik miktarı da dezenfekte etmekte önemli bir maddedir. Mutlaka asitlik oranına göre klor miktarını görebileceğiniz bir tabloya sahip olun. Siyanürik asit miktarının yükselmesiyle klorun etkinliği düşer. Bu olumsuzluktan etkilenmemek için hesaplama tablosu ile gelişmeleri yakından takip etmelisiniz. Siyanürik asit oranını düşürmeniz gerektiği zaman su ilavesi yapmanız çoğu zaman yeterli olur. Ancak, siyanürik asit oranın 100 ppm i geçtiği durumlarda havuz suyunun tamamen değişmesi kalıcı çözüm olur. Gereğinden çok dengeleyici kimyasal kullanılması sonucu havuz suyu bulanıklaşır. Havuz bakım kimyasalı kullanmanın önemi nedir?

Yılın her ayında kullanılan havuzların rutin bakımı zorunludur. İnsan sağlığına zarar vermemesi açısından zorunlu olan bu bakım faaliyetinin profesyonel kişiler tarafından yapılması gerekir. . Kimyasallar konusunda bilgisi ve tecrübesi olmayan kişiler tarafından yapılan bakım çalışmaları sonucu bazı zararlar ortaya çıkabilir. Havuz bakımı kendi içinde bir sürü kriter barındırır. Kimyasal bakım malzemesi çeşidi, miktarı ve kalitesi belli başlı kriterlerdendir.

HAVUZ BAKIMINDA DİKKAT EDİLMESİ GEREKENLER NELERDİR?

Havuz bakımı, insan sağlığı için son derece önemliyken  temizliği de özel bir hassasiyet gerektirir. Suyun temizliği kadar, havuz derzlerinin kontrolü de seramik dökülmelerine engel olmak için önemlidir. Havuz içi aydınlatmaları, değişimleri dikkat edilmesi gereken hususlar içinde yer alır.  Havuz kenarı ızgaralarının kontrolleri yapılmalı, yıpranan ızgaralar varsa bir kaza yaşanmaması için değiştirilmelidir. Havuz pompası da bakımı üzerinde hassasiyet gösterilen konulardandır. Havuz kum filtresi kontrolü yapılması gereken başka bir maddedir. Havuz filtre kumlarında bozulmalar meydana geldi ise kuvars kumlar mutlaka değiştirilmelidir. Peki, havuz bakımı nasıl yapılır?

• Adım adım gerçekleştirilmesi gereken bakım çalışmalarında çöktürücü uygulaması yapılır. Bu aşamadan ilk olarak suyun pH değerini ölçmelisiniz. 6,8-7,2 aralığında olması dikkat noktasıdır. Çöktürücüyü suya ekledikten sonra en az 4 saat daha sistemin çalışmasını sağlayın. Dördüncü  saatin sonunda havuzu kapatın ve dinlendirin. Havuzun bulanık olmaması  için gerekli olan miktar kadar kullanmaya özen gösterin.
• Yapılan şoklamanın beklenen etkiyi göstermesi için pH değerinin 7,0-7,4 aralığına ulaşması gerekir. Şok klorlama için günlük ortalama doz miktarının en az 4 katını belirlemelisiniz.
• Burada önemli olan şoklamanın ardından ölçüm yapmamanızdır. Yanıltıcı sonuçlarla karşılaşırsınız. Bu aşamada 12 saat geçmeden havuz kullanılmamalıdır.
• Ölçüm sırasında kullanacağını test cihazınızı, en az 4 saat sonra çalıştırın.
• Havuz kimyasallarının belli bir kullanım zamanı vardır. Bir gün içinde atmanız gereken birden fazla kimyasal olduğunda her birinin arasında mutlaka 4 saat ara olmasına özen gösterin.
• Siyanürik asit (stabilizer) oranının yükselmesi klorun dezenfekte etkisinin ortadan kalmasına sebebiyet verecektir.
• Siyanürik asit, toz granül ya da tablet şeklinde suya eklenir. Bu madde sayesinde klor, havuz suyu içerisinde güneş ışınlarının etkisini hissettirmeden daha uzun süre kalabilecek ve havuz suyunda daha etkin bir oksidasyon ve dezenfeksiyon oluşmasına yardım edecektir. Siyanürik asit oranının düşmesi için havuza taze su ilave edilir. Siyanürik asit seviyesi 80ppm’den 40ppm seviyesine gelecekse havuz suyunu yarı yarıya tazelemek şarttır. Siyanürik asidin 100 ppm değerini geçtiği durumlarda ise bütün suyun acilen değiştirilmesi gerekir.
• Suda bulanıklık meydana getirmemesi için alkalite değeri 120 ppm üzerinde olduğunda hipoklorit (stabilizatörsüz toz klor) kullanılmamalıdır.
• Havuz suyunun pH  değerinin yükselmesinde sıvı klor ve kalsiyum hipoklorit kullanımı etkilidir. Diklor ise pH oranını etkilemeyen bir maddedir. Tablet klor kullanımı, suyun pH değerini aşağı yönde etkileyebilir.
• 8 ve üzerinde olan pH  değerinde sudaki klor aktivasyonu büyük ölçüde azalma yaşar. 7 ve altında görülen pH  değerinde ise klor aktivitesi süratlenir ve klor hızla tükenir. 7,2-7,6 aralığı ideal bir pH  değerini ifade eder.
• Bir havuzun kimyasal ilavesi elle yapılıyorsa havuzda bir yüzücü olmamalıdır. Akşam saatleri bu çalışma için uygundur.
• Alkalite miktarı özellikle pH  düşürücü uygulanırken çok önemlidir. Alkalite oranı düşük olan 100 lt bir havuz suyunda 1 kg pH düşürücü, pH değerini 0,2 derece düşürür.
• pH  düşürme işleminde aynı anda yüksek oranda kullanım hatalıdır. Gereğinden fazla bir kullanıma ihtiyaç varsa ilk gün yarısını kullanmanız ertesi gün ise yeniden ölçüm yaptıktan sonra ilave miktarını belirlemeniz en doğrusu olacaktır.
• Suda köpürme yaşanmaması için yosun öldürücü/önleyici miktarına dikkat etmelisiniz. Yosun önleyiciler klor gibi sularda kaybolmaz. Fazla gelmesiyle yükselen oran ancak taze su ilavesi ile düşürülür.
• Havuz içi temizliğinde, havuz boşken 100 tonluk bir havuza 2,5 kg yosun öldürücü kullanılır. Yosun öldürücü sulandırıldıktan sonra fırça ile tüm yüzeye dikkatli bir şekilde sürülür.
• Havuz suyunda zaman zaman bulanıklıklar  ve renklenmeler oluşabilir. Böyle bir durumda şok klorlama, sürekli filtrasyon ve çöktürme işlemi uygulanır. Suda demir, bakır, mangan gibi metal iyonları olması suyu renklendirir.
• Bir yüzücü duş almadan havuza girerse 20 ton havuz suyunu kirletmiş olur.
• Kum filtresinin ters yıkanma süresi 5-7 dakikadır. Durulanma süresinde ise 30 saniye ve üzeri olmasına dikkat edilmelidir.
• 100 tonluk bir havuzda 1 ppm klor seviyesine ulaşmak için sıvı klordan 1 kg gerekirken, %56 diklordan 200 gr yeterlidir.
• Sıvı klor durduğu sürece aktif klor oranını büyük bir hızla kaybeder. Kısa süre içinde % 10’nun altına düştüğü görülmektedir.
• Kimyasalların en önemli özelliklerinden biri, bol su ile çözünmeleri gerektiğidir. Kullanım öncesi başka bir kabın içinde bol su ile çözündürün. Ani bir reaksiyonla karşılaşmamak için karışım kabı mutlaka önce su, sonra kimyasal ile doldurulmalıdır. Toz halinde olan klor doğrudan suya atıldığında zeminde renk atmalarına sebebiyet verebilir. Toz asitler ise pH  düşürürken derz dolgularının aşınmasına da neden olabilirler.
• Test yapacağınız cihazlara ve kullanacağınız kimyasallara teninizle temas etmemeye özen göstermelisiniz. Özellikle çocukların erişemeyecekleri yerlerde saklayın.
• Havuz sirkülasyon sisteminin her daim açık olması önemlidir. Dinlendirme ihtiyacı duyduğunuzda da tercihiniz gece saatleri olmalıdır. Havuz kullanımı sırasında asla sirkülasyonu devre dışı bırakmayın.
• Havuz doldurma suyunda tercihiniz şebeke suyundan yana olmalıdır. Ancak, başka bir su ile dolum yapılacaksa tahlil yapmadan doluma geçilmemelidir. Alkalitelisi çok yüksek, değerlerin üstünde nitrat, demir, bakır, alüminyum, amonyak içeren sular havuz kullanımına uygun değildir. Seramik derzlerinizin erimemesi için yumuşatılmış sudan da uzak durmanızı tavsiye ediyoruz.
• Sıvı klor, güneşin UV  ışınlarından etkilenerek sudan 4-6 saatte kaybolur. Stabilizatörlü klorda ise bu süre 6-8 saattir.
• Ölçümler sırasında yeteri kadar klor seviyesi tespit ediliyor ancak, suda bozulma gözlemleniyorsa; pH değerleri kontrol edilmelidir. Siyanürik asit seviyesi mutlaka tespit edilmelidir.
• Alkalite değerini düşürme işleminde pH düşürücü kimyasallar farklı yöntemlerle uygulanır. İlk olarak havuz pompası durdurulur. İkinci adımda ise pH düşürücü havuza tek bir noktadan yavaş olacak şekilde toplu olarak eklenir. Yarım saat bekledikten sonra sirkülasyon pompası aktive edilir.
• Kış sezonunda kış tedbirleri almaya özen gösterin. Havuz suyu yaz sezonu başında boşaltılmalı ve dezenfekte edilmelidir.

SİYANÜRİK ASİT NASIL ÖLÇÜLÜR?

Siyanürik asit ölçümünün en hızlı yolu toplam klor ve serbest klor testlerini yapmaktır. Serbest klor testleri, test kiti aracılığı ile yapılır. Testin yapılacağı havuzdan örnek su alınır ve klor ölçüm kısmına dpd1 tableti atılır. Eritilen tablet ile sonuç alınır. Bağlı klor testinde ise sonucu alınan örnek suyu, dökmeden aynı kısma dpd3 tableti yerleştirilir. Tablet eridikten sonra siyanürik asit tayini yapılır.

Siyanürik asit test kitlerinin fiyatı ilk bakışta fazla gibi gelse de kaybedilen ya da etkisiz hale gelen klordan çok daha maliyetsizdir. Stabilizatörlü klor kullananlar test kiti almalıdır. Buna karşılık Stabilizatörsüz klor kullananlar havuzculara başvurmalıdır. Havuzcular tarafından yapılan testler 1-2 dakika kadar sürer ve istediğiniz yerde yapılabilir. Stabilizatör tükenmediği için stabilizatörsüz klor kullananların her zaman ölçüm yapmasına gerek yoktur. 3 ayda bir yapılması yeterlidir. Stabilizatörlü klor kullananlar ise en az ayda bir ölçmeli ve değeri 80mg/L'nin altında tutmalıdır. Belirlenen değerin üstüne çıkmaya başladığında müdahale edilmelidir.

SİYANÜRİK ASİT TEST KİTİ NEDİR?

Siyanürik Asit Test Kiti, havuz suyundaki stabilizatör klor miktarını ölçmeye yarar. Setin içinde 1 adet siyanürik asit indikatörü, 1 adet deney tüpü, 1 adet enjektör ve prospektüs yer alır. Sularınız içerisindeki siyanürik asit miktarını ölçmek için uygulanacak en pratik ölçümleme aletidir.

SİYANÜRİK ASİT TEST KİTİ NASIL KULLANILIR?

Havuzda idrar ve siyanürik asit miktarını ölçmenize yarayacak kit aşağıdaki 4 adım takip edilerek kullanılır:

• Deney kiti içinde yer alan tüp, test edilecek örnek su ile 5 ml işaret çizgisine gelecek şekilde doldurulur.
• Aynı bölgeye 5 damla siyanürik asit çözeltisi damlatılır. Kapağı kuvvetli bir şekilde kapatılır ve 10 dakika çalkalanması sağlanır.
• Kutuda yer alan enjektör yardımı ile karışımdan bir miktar enjektöre alınır ve dibi siyah renkli tüpün içine, düz bir zemine dik konacak şekilde ipteki siyahlık görünmeyene kadar enjektörle alınan karışım eklenir.
• Siyah beneğin tam olarak kaybolduğu anda kenara denk gelen işaret sudaki siyanürik asit miktarını ppm olarak gösterir.

SİYANÜRİK ASİT NASIL DÜŞÜRÜLÜR?

Öncelikle siyanürik asidin ölçümü yapılmalıdır. İdeal seviyelerin dışına çıkıldığı anda müdahale edilmelidir. “Siyanürik asit nasıl düşürülür?” adım adım inceleyelim.

• Adım 1; Havuz suyundaki siyanürik asit miktarını belirlemek için bir test şeridi kullanın. Çubuğu suya yapıştırdıktan sonra dışarı çekin ve şeridin rengini kit içerisinde yer alan renk şeması ile karşılaştırın. Siyanürik asit miktarı 80 ppm'in üzerinde çıkıyorsa, havuzda siyanürik asit miktarının acilen azaltılması  gerekir. Olması gereken ideal miktar, 30 ile 80 ppm arasındadır.  Güneş ışınlarının havuz suyundaki serbest klor miktarını ortadan kaldırması için 40 ppm yeterli görülür.
• Adım 2; Bir dalgıç karter pompasını, bir güç kaynağına takın. Kullandığınız çizim doğrultusunda bahçe hortumunu dalgıç pompasının üzerine getirin. Pompanın sol yada sağ tarafında bulunan hortum bağlantısını birbirine bağlayın. Hortumun diğer ucunu ise havuzdan uzak tutun. Havuzda yer alan su, hortumdan ve diğer ucundan tahliye olacaktır.
• Adım 3; Pompayı aktif hale getirin ve bahçe hortumuna asıp havuzu besleyin. Pompayı 3 inç suya indirirken yerinde sabit durması için ağırlıkla dengeleyin. Pompanın çalışmasını takip edin. Su miktarı seviyesi azaldığında, pompayı aşağı yönde hareket ettirin, bu sayede çalışma sırasında su her zaman içindedir. Havuzun yarısına kadar süzün.
• Adım 4; Pompayı kapattıktan sonra bahçe hortumundan ayırın. Bahçe hortumunun bir ucunu musluğa, diğer ucunu ise havuza yerleştirin. Suyu açtıktan sonra havuz sınırına kadar doldurun. Su, skimmer plakasının yarısına kadar gelmelidir.
• Adım 5; İzo siyanürik asit için test şeridini kullanın ve yeniden test edin. Alınan sonuç daima 80 ppm'nin altında olmalıdır.